Plotseling heeft iedereen het over algoritmes. Tot voor kort werd deze term alleen gebruikt door wiskundigen en softwareontwikkelaars, maar nu is het de modeterm geworden om van alles en nog wat te verklaren. Kan kunstmatige intelligentie zelfstandig algoritmes verzinnen en verbeteren? Zal KI daardoor uiteindelijk de mens overtroeven?
Allereerst dit: algoritmes zijn gewoon rekenregels. Die rekenregels hebben als eigenschap dat in bijvoorbeeld een softwareprogramma ‘beslissingen’ worden genomen op grond van kenmerken van data.
Dat werkt feilloos waar rechttoe rechtaan doorgeredeneerd kan worden op basis van simpele criteria. En omdat de computer veel sneller rekent dan de mens, zijn er vaak verbluffende resultaten. Maar waarom heeft een computer dan zoveel rekenkracht nodig om van een plaatje bijvoorbeeld een vogel te herkennen, waar iedere peuter van drie jaar meteen ziet dat iets een vogel is? Dat is nu juist omdat een vogel niet in simpele algoritmes te vangen is. De mens heeft de kwaliteit dat hij in symbolen (pictogrammen) en concepten kan denken, zaken die niet in algoritmes te vangen zijn. De mens opereert dus op een veel hoger abstractieniveau dan een computer – en voorlopig zal dat wel zo blijven.
We moeten daarom geweldig oppassen niet te veel te verwachten van algoritmes of kunstmatige intelligentie. Waar het gaat om conceptuele, subjectieve of ethische zaken, is de computer gewoon een dom apparaat met weinig toegevoegde waarde. We moeten daarom de computer (of robot of kunstmatige intelligentie) inzetten op die domeinen waar een grote toegevoegde waarde te verwachten is: het domein van het razendsnel analyseren en vergelijken van een gigantische hoeveelheid data op grond van relatief simpele criteria. Het woord kunstmatige intelligentie is om die reden dan ook een erg verwarrende en verkeerde term. Heel snel heel veel berekeningen doen is zeker kunstmatig, maar weinig intelligent.
We hoeven daarom voorlopig ook niet zo bang te zijn dat robots of computers de mens zullen gaan vervangen. Een ziekenverzorger in de vorm van een robot is voor velen een angstvisioen, maar zal echt de komende decennia totaal kansloos zijn. Ja, de robot zal zeker een boterham kunnen brengen aan een oudere en ook zeker een eenvoudige chat aankunnen, maar de kracht van een ziekenverzorger is nu juist het kunnen reageren op een onverwachte situatie.
Wel moeten we ervan uitgaan dat computers, robots en KI de mens voorlopig zullen gaan vervangen op de vele gebieden waar met relatief weinig complexe algoritmes acties of beslissingen genomen kunnen worden. Dit betekent overigens dat de arbeidsmarkt de komende jaren rigoureus gaat veranderen. Immers, veel arbeid bestaat nu eenmaal nog steeds uit repeterende zaken gebaseerd op eenvoudige algoritmes. Dat geldt zowel voor repeterende arbeid in een fabriek, maar ook voor veel werk van notarissen, artsen, accountants, juristen en andere beroepsgroepen. Wat overblijft voor de mens zijn de niet-repeterende, creatieve en intelligente werkzaamheden. Inclusief vele individueel-handwerkbanen, van hovenier, tot huisschilder of verwarmingsmonteur.
De computer of robot met zijn algoritmes wordt de nieuwe slaaf voor de mensheid, die ons verlost van zwaar, dom, repeterend of uitzoekwerk, die ons ruimte geeft om meer creatief en intelligent werk te doen en die ook kan maken dat we meer aandacht kunnen besteden aan onze medemens, de samenleving of leefomgeving. Dat is het mooie perspectief dat de gevreesde algoritmes voor ons in petto hebben.
Dit artikel is op vrijdag 21 september geplaatst als column in IT Executive
