Big Tech gaat regeren

In de VS zullen een aantal IT billionaires toetreden tot de regering van Trump. Behalve Elon Musk, zullen ook Peter Thiel (Paypal, Facebook) en Ramaswamy (IT billionair) toetreden. Hun rol is interessant: ze krijgen een vrije rol met als opdracht om de overheid efficiënter te maken. Wat hiermee geïllustreerd wordt is dat Big Tech daadwerkelijk macht in handen gaat krijgen over het besturen van het land. Immers deze drie illustere figuren genieten de steun van andere leiders van Silicon Valley, alhoewel uiteraard daar niet iedereen op één lijn zit. Silicon Valley neemt niet langer genoegen louter met een rol als digitale en economische grootmacht van de VS of de wereld, maar wenst zich vanaf nu te bemoeien met het bestuur van het rijkste en sterkste land van de wereld.

Daarmee zet de ontwikkeling verder door van wat ik de vloeibare samenleving noem, een samenleving die gedomineerd wordt door wereldwijde digitale systemen en verbanden en waarbij de klassieke natiestaten aan invloed verliezen, ten gunste van andere vormen van bestuur. Wat is er aan de hand?

Al enkele decennia neemt de invloed van digitalisering op het dagelijks leven toe. Ongemerkt bijna is ieder mens, van rijk tot arm, van jong tot oud, volledig afhankelijk geworden van digitale systemen. ⅔ van de mensheid bezit en gebruikt een smartphone met internet verbinding. De grootste groep hieruit is voor hun levensonderhoud en dagelijks leven afhankelijk van deze systemen. Big Tech als samenvattende term voor alle grote IT bedrijven die deze systemen wereldwijd leveren en vercommercialiseren, is dus feitelijk een groep digitale nutsbedrijven en heeft zich daarmee een onbetwistbare machtspositie verworven in de wereld. 

Met de moed der wanhoop heeft met name de Europese Commissie laatste jaren wetten uitgevaardigd zoals allereerst de GDPR (General Data Protection Regulation, ter bescherming van persoonsgegevens), de DMA (Digital Marketing Act, ter regulering van eerlijke en open digitale markten), de DSA (Digital Services Act met verplichtingen van IT leveranciers om grondrechten van burgers te beschermen), de AI Act (ter regulering en bescherming van burgers voor risico’s van AI systemen). Maar zal dat de Big Tech bedrijven in toom houden? Vermoedelijk niet. Allereerst beperkt de werking zich uiteraard tot Europa. Maar ten tweede hebben met name de Amerikaanse Big Tech bedrijven, gesteund door Amerikaanse politici, al dreigende taal laten horen voor het geval dat Europa te rigoureus gaat handhaven. Dan krijgt Europa bepaalde technologie niet, of zal de VS andere politieke maatregelen nemen tegen Europa.

Wat kunnen we verwachten van de invloed van Big Tech op het Amerikaanse beleid? Allereerst hebben de bedrijven uiteraard belang bij overheidsopdrachten en bij minder of minimale regulering. Dat zal bij Trump niet op bezwaren stuiten, in tegendeel: dat heeft hij ze al beloofd voor de steun die hij kreeg. Maar de belangen van Big Tech gaan verder. Big Tech wil uiteraard ook wereldwijd producten en diensten verkopen, terwijl het daarnaast al jaren aanschopt tegen de inefficiënte overheid.

Wat betreft hun wereldwijde expansie zijn ze ook bij Trump aan het goede adres. Immers hij heeft er belang bij dat Amerikaanse bedrijven sterker worden in de wereld. In de handelsgevechten met China en Europa, zal Trump daarom ongetwijfeld deals willen gaan maken die gunstig zijn voor Big Tech. Europa zal zijn digitale wetgeving enigszins moeten matigen, op straffe van op achterstand gezet worden wat betreft nieuwe technologie. Dan wel krijgt “straf” op andere politieke velden bijvoorbeeld de dreiging dat de VS Oekraïne laat vallen, uit de NATO stapt of iets dergelijks. Het zal nog een hele toer voor Europa worden hier goed uit te komen, want feitelijk heeft Europa andersom de VS helemaal niets te bieden, behalve uiteraard marktaandeel voor Big Tech. Zoals we enkele jaren geleden honderd procent afhankelijk waren van Russisch gas en olie, zo is Europa nu honderd procent afhankelijk van Amerikaanse IT, zonder dat ook maar één politicus hier bezorgd over is.

Wat betreft ideeën van Big Tech inzake bestuur moge duidelijk zijn dat deze bedrijven zich, evenals Trump, al jaren ergeren aan de grote Amerikaanse overheid, die naar hun idee de samenleving niet vooruit helpt, maar op achterstand zet. Niet voor niets worden Musk en Ramaswamy op het thema overheids efficiency gezet. Musk beweert ca. 2 biljoen dollar te kunnen besparen op het totale overheidsbudget van ca 6,5 biljoen middels het Departement of Government Efficiency. Afgekort is de titel DOGE, een verwijzing naar de cryptomunt Dogecoin, die Musk steunt. 

Er is een ander aspect. Big Tech bedrijven willen natuurlijk graag rijk worden. Maar niet moet vergeten worden dat alle Big Tech leiders ook eens idealistische ondernemers waren. Ze wilden de wereld veranderen met hun technologie. Ze wilden Iedereen nieuwe technologie bieden om het leven gemakkelijker en aangenamer te maken. En ze hebben geleverd. Ons huidige leven is ondenkbaar zonder internet, sociale media, smartphones en inmiddels AI. Al die IT zaken hebben de samenleving in een stroomversnelling gebracht. Uiteraard ook met negatieve aspecten als meer cybercrime, enorm energie gebruik voor servers (met name voor AI), massale misinformatie vanuit de vele kwaadwillenden op de wereld.

Het wordt daarom interessant te zien waartoe de invloed van Big Tech uit het oogpunt van “changemanagement” gaat leiden. Men mag verwachten dat er wel eens een totaal andere vorm van bestuur kan gaan komen. Immers zoals bedrijven de slag hebben gemaakt van klassieke, hiërarchische organisaties, naar klantgerichte online organisaties, zo zal Big Tech ongetwijfeld proberen van de Amerikaans overheid een online paradepaardje voor de burger te realiseren, zoals zijzelf doen met sociale media en andere systemen, waarbij geprobeerd wordt af te rekenen met de klassieke, stroperige, ambtelijke werkwijze.

Ongetwijfeld zal Big Tech overheidsopdrachten willen hebben voor al deze plannen, zodat hun macht nog verder gaat toenemen. Dat AI bedrijven aanzienlijk efficiënter kan maken, in sommige gevallen wel 40%, is inmiddels bewezen. In hoeverre dat ook zal slagen in ambtelijke omgevingen moet nog aangetoond worden. Verder zullen de Big Tech bedrijven ongetwijfeld pogen de VS cryptomunt kampioen te gaan maken. Dat kan een flinke invloed krijgen op de financiële wereld. 

Naar de buitenwereld toe is de VS het eerste land waarin Big Tech op topniveau invloed krijgt op het landsbestuur en daarmee op de samenleving. Dat zal wereldwijd te merken zijn. Europa loopt op dat punt flink achter, want heeft noch Big Tech bedrijven, noch top IT mensen in het bestuur van nationale overheden, of de Europese Commissie. Ook in China heeft Big Tech weinig invloed op het landsbestuur. Er bestaat al jaren een gespannen verhouding tussen Big Tech bedrijven als Alibaba, Tencent, Didi en de Communistische Partij. Chinese Big Tech bedrijven dienen zich aan de regels te houden van de CCP op straffe van gevangenisstraf.

De verbinding tussen populisme (Trump) in de VS met Big Tech is een bijzondere, zo niet ongewisse ontwikkeling. Noch Trump noch Big Tech hebben veel op met democratie, dat door beiden gezien wordt als een achterhaalde bestuursvorm, die zijn best tijd gehad heeft. Het risico bestaat dat de nieuwe regering Trump met Big Tech nieuwe, minder democratische wegen in slaat, met als doel de kracht en macht van Amerika verder te ontwikkelen ten koste van zwakkere landen of zwakkeren in de samenleving. Als de VS zich daarnaast gaat terugtrekken uit wereldwijde verbanden als het Klimaat Akkoord van Parijs en IPCC, de NATO e.d. dan staat Europa, wellicht de wereld, voor grote uitdagingen om nog iets overeind te houden van een wereld waarin internationaal wordt samengewerkt om te zorgen voor vrede, veiligheid en een gezonde natuur en klimaat.

De vraag is natuurlijk wel, gegeven de narcistische trekken van Trump, alsook mensen als Musk, hoelang dit monsterverbond het in de praktijk uithoudt.