Deze blog is de paragraaf over “digitale nutsbedrijven” uit het boek “The Digital Challenge for Europe”
Exponentieel groei en dominantie Techgiganten.
Er is het nodige te doen op dit moment rond de grote Techgiganten in de wereld. Circa 90% van de 70 grootste Techgiganten opereren vanuit de VS en China en domineren vrijwel alle digitale markten. Deze situatie is in nog geen twintig jaar zo gegroeid. En het ziet er naar uit, gezien de hoge waardering van de geleverde diensten, dat dit soort bedrijven snel door blijven groeien. Al deze bedrijven opereren geheel in de digitale ruimte en hebben veelal als ideaal dat ze iedereen, wereldwijd op digitale wijze dezelfde, geavanceerde diensten willen leveren. Hun infrastructuur is internet, hun diensten worden digitaal aangeboden via geraffineerde websites, hun diensten zijn per definitie internationaal – waardoor weinig kosten gemaakt hoeven te worden op nationaal niveau – , hun diensten zijn van hoge kwaliteit voor de eindgebruiker, veelal goedkoop en soms gratis. Dit alles leidt tot tal van nieuwe vormen van dienstverlening, maar ook tot uitholling van tal van klassieke dienstverleningen, die voordien op nationale schaal plaatsvonden. Uit de razendsnelle groei blijkt dat nieuwe digitale diensten meer geapprecieerd door de consument dan veel klassieke diensten. Er valt daarom niet te ontkennen dat de techgiganten, wereldwijd, voorzien in de digitale wensen en behoeftes van inmiddels miljarden mensen.
Anderzijds valt er vanuit tal van punten kritiek te leveren op deze bedrijven. Ze zijn weinig transparant, ze streven marktdominantie na, hun beleid ten aanzien van het omgaan met prive gegevens is veelal dubieus, er zijn nauwelijks serieuze regels ten aanzien van een ethisch omgaan met sociale media, hun algoritmes dwingen mensen in digitale fuiken met complottheorieën of andere desinformatie, ze ontsnappen aan de klassieke fiscale regels en betalen daardoor in de landen waar ze omzet genereren geen belasting.
Techgiganten zijn digitale nutsbedrijven.
Het is daarom inmiddels volstrekt duidelijk dat nieuwe economische-fiscale-juridische-ethische regels nodig zijn voor dit soort bedrijven. Ook dat die nieuwe regels internationaal zullen moeten zijn, immers nationale regelgeving werkt niet in de digitale wereld.
Een nieuw gezichtspunt is wellicht dat dit soort platform bedrijven beschouwd zouden kunnen worden als de nutsbedrijven van de digitale wereld. Ze zouden “digitilities” genoemd kunnen worden, zoals er utilities zijn voor gas, water, licht, telefonie, in de klassieke wereld. Met name vanwege hun streven iedereen, wereldwijd van dezelfde en steeds meer diensten te voorzien in een toenemend aantal sectoren, maakt dat ze een belangrijke rol kunnen gaan vervullen als digitale nutsvoorziening.
Er is geen bezwaar tegen deze rol voor hen, mits – net zoals bij klassieke nutsbedrijven – overheden er voor zorgen dat de nodige regels worden opgesteld ten aanzien van hun maatschappelijk functioneren. Deze onduidelijkheid in hun positie moet opgelost worden, maar wel internationaal en door overheden. De EU zou hier uitstekend een initiërende rol in kunnen spelen met als uitgangspunt de Digital Services Act en de Digital Marketing Act, die als doel hebben de kaders vast te leggen waaraan platform bedrijven zouden moeten voldoen. De vervolgstap is om deze Act wereldwijd met andere overheden – bijvoorbeeld in OESO verband – te bespreken.
1 reactie