Internet: de nieuwe infrastructuur
Internet is “de” digitale, internationale infrastructuur. Het is van alle soorten infrastructuur die de wereld kent, op gebieden als verkeer en vervoer, elektriciteit en telefonie, ongetwijfeld de economisch meest belangrijke. Miljoenen organisaties en personen zijn volledig afhankelijk voor hun werk van een goed functionerend internet. Er hangen vele honderden miljoenen websites aan internet met allerhande informatie, samenwerkingsplatforms, vlogs, blogs, e.d. Toch bestaat er voor internet geen enkele algemeen geldende regelgeving hoe er mee om te gaan, hoe en op welke wijze je er gebruik van mag maken, wat er op (of middels) gepubliceerd mag worden, hoe met data omgegaan wordt.
Landen nemen maatregelen
De bandeloosheid van internet is daarom steeds meer staten een doorn in het oog. Maatregelen variëren van (China) het creëren van een eigen, gecontroleerde, internetomgeving, losgekoppeld van het internationale vrije internet, tot tal van nationale maatregelen zoals (Duitsland, India) verplichtingen om persoonsdata op lokale servers te bewaren, verplichtingen voor Europese bedrijven om persoonsdata “klantvriendelijk” op te slaan (Europese General Data Protection Regulation) e.d. Het grote probleem is echter dat internet een wereldwijde, internationale infrastructuur is waar je geen vat op krijgt met lokale regelgeving. Net zoals nationale milieu maatregelen niet helpen om vervuiling die zich wereldwijd voordoet bij de grens tegen te houden, zo kunnen staten met nationale maatregelen internet niet aan banden leggen.
Risico “splinternet”
De nationale maatregelen gaan leiden tot wat inmiddels wel een “splinternet” wordt genoemd. Nationale wetgevingen voor internet maken juist dat kapot waar internet zo goed in is, namelijk het zonder belemmeringen mogelijk maken van internationaal berichtenverkeer. Het zou een gigantische rem zijn op de huidige internet ontwikkelingen als ieder land over gaat tot nationale regelgevingen. En wat te denken van nationale maatregelen over wat grote IT bedrijven wel of niet met data mogen doen, over hun verantwoordelijkheid inzake gepubliceerd materiaal, of hoe ze gegevens moeten opslaan respectievelijk overheden wel of geen inzage in bestanden moeten geven ? Moeten al die bedrijven hun systemen aanpassen aan meer dan 180 verschillende wetgevingen die bovendien veelal met elkaar in tegenspraak zijn ?
Regie is nodig
Maar wat is het alternatief ? Internet staat als systeem symbool voor de wereld waar de mensheid naar toe gaat. Namelijk een digitale, wereldomspannende verbondenheid tussen organisaties, mensen en zelfs “dingen” (IoT): de vloeibare samenleving. Maar de wereld leeft op dit moment, inclusief al zijn regelgeving, nog in de klassieke wereld, waarin natiestaten de regie voeren over het menselijke bestaan en opgedeeld is in 180 compartimenten of landen, met ieder hun eigen nationale wetgevingen. Alle landen houden krampachtig vast aan de natiestaat als basis beginsel van wetgeving en regelgeving. En de natiestaten zijn niet van plan die regie op te geven. Hun burgers moeten immers beschermd worden ? Of, negatief geformuleerd: hun burgers legitimeren het bestaansrecht van natiestaten en zijn dus de garantie voor het overleven van nationale politici. Het overdragen van regelgeving aan supra-nationale organisaties, de Europese Commissie, of een Verenigde Naties, is daarom het allerlaatste wat nationale politici van natiestaten willen. Toch zal dat er op den duur van moeten komen op een aantal terreinen, zoals internet.
Internationale regelgeving onontkoombaar
Naarmate er steeds meer wereldomspannende IT bedrijven en platforms ontstaan, die overal dezelfde services leveren aan mensen en organisaties, naarmate steeds meer mensen hun diensten internationaal willen aanbieden via internet, naarmate steeds meer burgers overal op dezelfde wijze gebruik willen maken van internet services, zal de druk groter worden om tot internationale spelregels te gaan komen rond internet. Nationale overheden lopen lichtjaren achter op het denken van vele mensen en grote IT bedrijven. Gezien de belangen van nationale politici die de natiestaten managen, hoeft men vanuit die hoek geen acties te verwachten om te komen tot internationale regelgevingen voor internet. Zie ook de drama’s met internationale telecommunicatie wetgevingen, of die op het gebied van energie en transport. De belangen van de burgers op tal van terreinen worden al tientallen jaren doodgedrukt door de belangen van nationale politici.
Grote bedrijven en platforms moeten samenwerken met overheden aan oplossing
De oplossingen zullen met name moeten komen van de grote IT bedrijven en platforms die internationaal opereren. Zij hebben een gemeenschappelijk belang om zowel voor henzelf als hun klanten een vrij, maar wel goed geregelde internetstructuur te kunnen gebruiken. Het is daarom een goede zaak dat er inmiddels een organisatie bestaat waar veel grote IT bedrijven aan deelnemen (https://www.internetjurisdiction.net/) die probeert alle wetten, regelgevingen te volgen om daar zo mogelijk uiteindelijk één geheel van te maken. Maar het zal ongetwijfeld nog een lange tijd duren, wellicht tot ca. 2117 (zie mijn boek: de vloeibare samenleving) voordat er sprake zal zijn van de zo nodige Digitale Rechtstaat, inclusief de benodigde handhavingsorganisaties. De overgang van de klassieke wereld naar de digitale gaat met horten en stoten helaas.
