Langdurige lage inflatie. Economen breken zich er de laatste tijd het hoofd over waarom de inflatie op dit moment langdurig laag blijft, terwijl verwacht zou worden dat bij een aantrekkende economie ook de inflatie gaat stijgen door hogere lonen, hoger energie kosten en grondstoffen gebruik. Op dit moment gedraagt de economie zich kennelijk anders dan “normaal”. De vraag wordt wel gesteld of dit fenomeen te maken kan hebben met digitalisering. Er vinden door digitalisering veel grootschalige veranderingsprocessen plaats waarvan de volgende wellicht de meeste invloed hebben op de economie en inflatie.
Ten eerste worden tal van fysieke producten vervangen door digitale producten. De smartphone is daarvan het beste voorbeeld. De smartphone herbergt steeds meer digitale diensten, die voorheen verkrijgbaar waren als fysiek product. Denk aan foto- en filmtoestellen, agenda’s, kranten, boeken, muziek en tal van andere digitale diensten, waar vroeger een waslijst aan fysieke producten tegenover stond. Al die fysieke equivalenten worden daardoor niet meer vervaardigd. Dat betekent minder grondstoffen verspilling, minder transport, minder energiegebruik en hogere kwaliteit per equivalent digitaal product of dienst in vergelijking met het klassieke product. Uiteindelijk is de consument goedkoper uit met een kleinere hoeveelheid goederen en met een veel hoger kwaliteitsniveau per eenheid product of dienst.
Ten tweede zien we het fenomeen van de verschuiving van offline versus online kopen. Dankzij online aankopen krijgt de consument efficient, goedkoop, zijn producten en hoeft de deur niet meer uit. Uiteraard staat daar de pakjesbezorger tegenover. Maar die ene pakjesbezorger, die voor tientallen mensen pakjes rondbrengt, staat wel tegenover talloze individuele winkelbezoeken van mensen die anders zelf hun pakje in een winkel gingen halen. Netto zal de totale logistiek van online vermoedelijk gunstiger uitpakken dan de totale logistiek van offline, indien men de individuele gang van burgers naar winkels daarin meeneemt. Voor tal van andere digitale diensten, denk ook aan online banking, hotelboekingen, reizen, zijn vergelijkbare redeneringen op te zetten.
Ten derde leidt de digitalisering tot globalisering. Hierdoor vinden wereldwijde efficiencyslagen plaats in productieketens gepaard gaande met “disrupties” van businessmodellen. Veel klassieke, nationale producten en diensten worden vervangen door internationale digitale diensten. Deze digitale internationalisering leidt tot grote efficiencyslagen, waardoor met veel minder kosten en grondstoffen, betere digitale diensten worden geleverd. Zie de “winner-takes-all” bewegingen van de tech giganten.
Ten vierde leidt de digitalisering, en nu zeker door de corona pandemie, tot veel meer thuiswerken. Dat betekent minder transport van individuen dan voorheen. Voor werkgevers leidt dit toch lagere kosten want er is minder kantoorruimte nodig en voor wernemers tot minder vervoerskosten en tijdsverspilling. Voor de samenleving betekent dit duurzaamheidswinst door minder uitstoot van koolwaterstoffen en minder transport.
Het netto effect van al deze majeure operaties zijn grote efficiencyslagen en kwaliteitsverbeteringen per soort product of dienst. Het ligt daarom voor de hand dat de massale digitalisering en globalisering er toe leidt dat de economie zich nu heel anders gedraagt dan gebruikelijk en dat de inflatie minder stijgt dan verwacht.
Een aantrekkende economie is door de digitalisering niet langer lineair gekoppeld aan een stijging van het grondstoffen en energieverbruik respectievelijk arbeidskosten. Integendeel. Een aantrekkende economie in deze tijd van digitalisering betekent dat meer bedrijven gaan digitaliseren en hun klassieke werkwijze gaan afstoten. Dat zal veelal betekenen: meer digitaal werken met aanzienlijk minder mensen. Digitale productie processen invoeren ter vervanging van klassieke, leidend tot minder energie- en grondstoffenverbruik en betere kwaliteit van eindproducten of diensten voor lagere kosten.
Als bovenstaande redeneringen juist zijn dan valt te verwachten dat we in een lange periode zitten van lage inflatie. Die zal namelijk duren totdat klassieke producten en diensten maximaal vervangen zijn door hun digitale tegenvoeters en opvolgers. Dat zal nog decennia duren, omdat in tal van sectoren de digitale transformaties nog moeten gaan starten. Denk daarbij aan banken, verzekeringen, overheden, onderwijs, gezondheidszorg bijvoorbeeld. Ook in tal van landen moet de digitalisering nog helemaal van de grond komen.
