De digitale wereld geeft zijn eigen antwoord op wat één van de grootste filosofische disputen was in de
Middeleeuwen: de scheiding van lichaam en geest. In hoeverre bestaat er een geest zonder lichaam of hoe afhankelijk is de geest van het bestaan van het lichaam? Nu informatiewerkers middels de digitale wereld met hun geest bezig zijn, terwijl hun lichaam zich op een willekeurige plaats op aarde kan bevinden, begrijpen we meer van dit eeuwenoude dilemma. De geest geeft vorm in de digitale wereld aan tal van menselijke fantasieën, variërend van de wereld van gaming, tot financiële structuren, van virtuele reizen tot wereldwijde virtuele werkverbanden. Al deze digitale werelden regeren de wereld "eronder", door sommigen ten onrechte de "echte" wereld, of fysieke wereld genoemd. Immers de vele digitale werelden zijn ook werkelijke werelden. Sterker nog: de digitale
werelden, waarin steeds meer organisaties en bedrijven hun brood verdienen regeren de onderliggende klassieke, fysieke wereld. In rap tempo verplaatst de economie zich van de fysieke wereld naar de digitale wereld en uiteindelijk zal de wereldeconomie grotendeels plaatsvinden in de digitale ruimte die alle informatiewerkers met zijn allen op dit moment aan het opbouwen zijn.
Terwijl in de Middeleeuwen zich slechts weinigen met geestelijke zaken bezig hielden geldt in de digitale wereld dat steeds meer mensen geestelijke arbeid verrichten. Meer en meer mensen ervaren wat het is om de hele dag in een virtuele omgeving te werken en pas bij een honger of dorstgevoel te beseffen dat er nog een lichaam bestaat dat aandacht vergt. En waar dat lichaam zich bevindt is irrelevant voor het werk wat men doet. Deze nieuwe situatie voor de mens en mensheid gaat onherroepelijk zijn eigen effecten hebben op het menselijk bestaan. Steeds meer zal geëxperimenteerd worden met geestverruimende digitale technieken. De cyborg die zijn hersenen "verlengd" met een sensor of zijn hersenen koppelt aan Internet. De digitale nomaden die zwerven over de wereld
en overal werken. De augmented, mixed en virtual reality die de digitale met de fysieke wereld mengen.
Ongetwijfeld zullen deze digitale werelden grote nieuwe impulsen geven aan de menselijke ontwikkeling. Er is niet veel fantasie voor nodig om aan mogelijkheden te denken als het opslaan van de menselijke herseninhoud in computers respectievelijk een permanente draadloze koppeling tussen de hersenen en computers. De mens en mensheid digitaliseert letterlijk komende decennia en het organische lichaam van de mens dient nog slechts als hardware, informatiedrager of opslagmedium, totdat ook dat niet meer nodig is. De geest van de mens is dan letterlijk losgezongen van zijn oorspronkelijke lichaam.
En is de mens dan nog mens ? Stel dat de mens door evolueert als digitaal wezen in een heelal-breed digitaal netwerk ? Niet ondenkbaar nu de Cyborg Neil Harbisson zijn hersens gelinked heeft aan Internet. Wat nu als de digitale mens zijn lichaam achterlaat als zombi respectievelijk zijn organisch lichaam niet meer nodig heeft ? Wat maakt een mens een mens ? Zijn lichaam of zijn geest ? En is het digitale wezen dat wellicht voortkomt uit de mens nog een mens te noemen ? Zal de digitale wereld de mensheid splitsen in een “mensheid-light”, die leeft in de klassieke wereld als organisme en een “mensheid-heavy” die compleet digitaal “leeft” ? Wellicht is “bestaan” een betere term, want een digitaal mens heeft uiteraard het eeuwige leven, totdat het gedeleet wordt. Er zijn nog tal van technische hordes te nemen; maar het tempo van verandering is adembenemend hoog. Er zijn komende decennia ook nog tal van ethische dilemma's die opgelost moeten worden, met name over de vraag wat de mens een mens maakt, als er steeds meer digitale attributen worden toegevoegd. Maar één ding is zeker: er komt een totaal nieuwe periode voor de mens, zijn lichaam en zijn geest. Lees meer daarover in de vloeibare samenleving
