Digitale netwerken. In een ongehoord tempo breiden digitale netwerken zich uit over de wereld. Iedere familie, vereniging, instituut, overheid, organisatie of bedrijf, creëert digitale netwerken om wereldwijd met elkaar te kunnen communiceren, werken, informatie uit te wisselen, zaken te doen. Dwars door nationale grenzen, grenzen van religies, politiek, ontstaan zo netwerken van gelijkgestemden, die elkaar helpen, met elkaar communiceren, emoties en gevoelens delen. Er is ook een keerzijde: via sociale media beschuldigen en beschimpen groepen elkaar of verspreiden misinformatie, met als doel anderen of de samenleving uit evenwicht te brengen.
Digitale ontwikkelingsfase. Dit alles laat zien dat de wereld in een digitale ontwikkelingsfase zit, die ongeremd, ongeleid, ongestuurd, zoekt naar een digitale vormgeving. Waar groepen elkaar vroeger niet konden bereiken, omdat de afstanden te groot waren of de communicatiemiddelen te beperkt, daar kan nu letterlijk ieder mens zonder enige moeite ieder ander mens op aarde bereiken, mits voorzien van internet en smartphone. Dat betreft inmiddels meer dan 50% van de mensheid en de verwachtingen zijn dat komende twee decennia iedere volwassene over een digitale connectie zal kunnen beschikken.
Nieuwe fase van bestaan. Wat is de invloed hiervan op de wereld? Naast de invloed op individuen, groepen, bedrijven en landen, begint het te dagen dat de wereld in een nieuwe fase van zijn bestaan aan het belanden is. Als er ellende is in een ver land, dan weet de rest van de wereld dat in luttele seconden. Als er noden of wensen zijn bij bepaalde groepen, anticiperen leveranciers daar wereldwijd op. Als mensen kennis nodig hebben, ongeacht locatie, over onderwijs, zorg, financiën, handel, kunnen honderden Apps gratis of voor een luttel bedrag soelaas bieden. De landen die digitaal goed ontsloten zijn, konden de economische gevolgen van corona veel beter opvangen, dan de niet ontsloten landen.
De wereld is digitaal aan het integreren. Het is een feit dat groepen van gelijkgestemden elkaar wereldwijd steeds meer opzoeken, elkaars kennis delen, elkaar helpen teneinde gezamenlijk op een hoger niveau van kennis en informatie te komen. Ook ten kwade. Vergeleken met de klassieke misdaad, is cyber criminaliteit eenvoudig internationaal te organiseren, nu er tal van digitale hulpmiddelen zijn waarmee je vrijwel gratis anderen digitaal kunt belagen, met een uiterst geringe pakkans.
Een digitaal leerproces? Het lijkt wel alsof de wereld in een enorm digitaal leerproces zit. Door de zich razendsnel ontwikkelende technologie, komen er steeds meer mogelijkheden voor creativiteit, voor innovatie, voor nieuwe vormen van kunst of zakendoen. Tegelijkertijd lijken sociale media ruimte te geven aan miljoenen om hun digitale hart te kunnen luchten. Waar vroeger krantenredacties ingezonden stukken weigerden, daar kunnen nu miljoenen mensen hun (on)genoegen ongeremd wereldwijd spuien via sociale media. Internet is deels een digitaal riool geworden van de ontevredenen op aarde. Onduidelijk is vooralsnog of het, uit maatschappelijk oogpunt, nodig is paal en perk te gaan stellen aan deze digitale uitwassen, of dat het een kwestie is van evolueren van sociale media, waarbij vanzelf nieuwe kaders ontstaan voor wat wel en niet kan op internet.
Digitale samenwerking. Wereldwijd ontstaan nieuwe vormen van digitale samenwerking verdeeld in tal van domeinen. Medici vinden elkaar op gebieden als diagnose stelling, wetenschappers bespreken nieuwe theorieën, musici wisselen composities uit en mengen tal van nationale muziekuitingen met nieuwe vormen van muziek, milieu activisten stimuleren elkaar wereldwijd en leren van elkaars acties, families kunnen elkaar gemakkelijk blijven bereiken, ook als ze door omstandigheden over de wereld verspreid zijn.
Technologie dendert door. Niemand weet precies waar deze ontwikkelingen zullen stoppen, maar vooralsnog lijkt er geen einde te komen aan de nieuwe technologische mogelijkheden, noch aan de creativiteit van individuen en organisaties om nieuwe technologieën te benutten voor weer nieuwe doeleinden. Steeds meer ontwikkelen zich virtuele werelden, meta universa, waarin men games kan spelen, virtuele kleding kan dragen, digitale kunst kan kopen en verkopen en waarin via augmented reality werkelijke en virtuele werelden gemengd worden voor recreatie, werk of educatie.
De mens leeft middels zijn smartphone. De mens zelf is steeds meer digitaal actief, waarbij zijn zintuigen zich steeds meer bewegen in een digitale ruimte. De moderne mens leeft via zijn smartphone, zelfs tijdens dating, zoals onlangs werd opgemerkt. Waar vroeger de hersens dienden als ondersteuning voor fysieke handelingen om het bestaan vorm te geven of te overleven is het nu omgekeerd: geestelijke arbeid of avonturen houden de mens de hele dag bezig en het lichaam dient er toe deze geestelijke inspanningen mogelijk te maken op de plek van zijn voorkeur.. De mens verandert razendsnel in een wezen dat zijn lichaam ontstijgt en dat zijn reden van bestaan ontleent aan denken en handelen in een virtuele ruimte al dan niet met anderen. Die virtuele ruimte kan een omgeving zijn om samen met anderen te werken aan een project, aan een maatschappelijke probleem, studie of rapport, aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen, een film of auto. Maar de virtuele ruimte kan ook louter bezocht worden voor vertier, het spelen van films, luisteren naar muziek, spelen van games of onderhouden van contacten.
Belangstelling verschuift naar digitaal. Naarmate meer mensen, meer tijd per dag doorbrengen in een virtuele omgeving, verschuift de belangstelling van de mens van de fysieke wereld, naar virtuele werelden die door de mens ontwikkeld zijn. Zoals de mens het fysieke steeds meer ontstijgt in zijn bezigheden, zo wordt de fysieke wereld van een primaire belevingswereld, steeds meer een ondersteunende wereld voor een virtuele wereld, waarin de mens zijn geestelijke verwerkelijking vindt. Is de mens op weg naar een nieuwe fase van bestaan, waarin de geestelijke wereld de fysieke wereld domineert?
Velen zal dit niet aanspreken of zelfs afstoten. Immers de fysieke wereld is toch de echte wereld? Het bestaan van de mens draait toch om zijn bestaan in een fysieke werkelijkheid? De virtuele werelden dienen toch ondersteunend te zijn aan de fysieke wereld? De filosofische vraag is of dat wel echt zo is. De mens leeft al in zijn hele bestaan in twee werelden. De harde dagelijkse wereld van het fysieke bestaan, met honger, dorst, compassie en oorlog, naast de wereld van de geest, waarin muziek, fantasie, geestelijke vergezichten de hoofdrol spelen. De digitale ontwikkelingen maken het meer mogelijk dan vroeger om te ontsnappen aan de harde, fysieke wereld en je mee te laten slepen in de virtuele werelden. En voor toenemende groepen mensen is de virtuele wereld inmiddels de wereld waar het om gaat, zowel qua sociale contacten, als qua werkomgeving.
Virtuele wereld wordt dominant? Nu grote groepen mensen dagelijks actief zijn in de virtuele wereld, wordt die wereld steeds meer een wezenlijk onderdeel van het menselijk bestaan. De virtuele wereld biedt een deels gestructureerde en deels ongestructureerde omgeving. Gestructureerd voor zover het gaat om georganiseerde werkverbanden van organisaties, die met elkaar samenwerken in virtuele vergaderingen, studie of werksessies. Gestructureerd voor zover het deelname aan webinars, familie of videosessies met vrienden betreft. Maar ongestructureerd, waar groepen middels sociale media ongevraagde of misinformatie verspreiden, met als doel andere groepen te beïnvloeden of te misleiden. Of waar Big Tech nieuwe producten en services verspreidt, die tot tal van onverwachte nieuwe ontwikkelingen leiden.
Waar dit digitale avontuur eindigt weet geen mens. Duidelijk is dat de mensheid nog maar aan het begin staat van de digitale ontwikkeling. De roep om beheersing en regulering van de digitale wereld neemt toe, naar gelang er meer mensen gemanipuleerd of digitaal bestolen worden. De Europese Commissie zet terecht stappen tot regulering, daar waar mensen of organisaties bedreigd worden door te grote digitale machtsconcentraties.
Natiestaten verliezen grip. Het digitale avontuur van de mensheid gaat ongeremd voort, want geen nationale staat kan deze ontwikkelingen remmen. De digitale wereld begint de fysieke wereld te domineren en naar zijn hand te zetten, zonder dat we weten waar de digitale ontwikkelingen ons heenvoeren. Het is heel goed mogelijk dat de digitale wereld de mensheid naar een nieuwe, wellicht hogere, vorm van bestaan zal leiden. Immers op tal van gebieden worden nieuwe digitale vormen van internationale samenwerking gesmeed die landsgrenzen overschrijden.
Digitaal brein? De digitale wereld in ontwikkeling kan vergeleken worden, zoals in de science fiction literatuur soms wordt gedaan, met een brein in ontwikkeling. Een digitaal wereldbrein, dat zoals een menselijk brein, diverse centra van kennis en weten kan herbergen, die onderling met elkaar in verband staan. Een utopie? Voor wie kijkt naar de huidige conflicten in de wereld, die met name bepaald worden door conflicterende wereldmachten, wel. Wie verder kijkt dan wat in de fysieke dagelijkse wereld plaatsvindt, ziet echter een digitale wereld in ontwikkeling, die als een laag over de dagelijkse werkelijkheid groeit.
Een digitale laag die wint aan macht en invloed en een steeds dominantere economische invloed uitoefent op de klassieke industriële wereld. De vraag is niet of die digitale wereld er komt, maar uitsluitend hoe die digitale wereld er uit zal gaan zien en of die digitale wereld de mensheid vooruit zal helpen. Daar zal de mensheid zelf iets aan moeten doen, door te begrijpen dat wanneer men het digitale krachtenspel zijn autonome gang laat gaan, zoals vandaag gebeurt, er veel ellende voor iedereen kan ontstaan. De digitale wereld vraagt om besturing en beheersing, zoals we, soms met slecht resultaat, ook proberen in de fysieke werkelijkheid. Als dat gaat gebeuren is er hoop op een meer rechtvaardige wereld met een gelijker speelveld voor iedereen.
