De oude wereldorde
Sinds de Tweede Wereldoorlog werd de wereld steeds meer gedomineerd door een stelsel van allerlei internationale instituties als de VN, de WTO (World Trade Organization), de NATO en andere instituties die probeerden bij tal van vraagstukken of conflicten een bemiddelende rol te spelen. Op dit moment is het, overigens altijd al wankele, evenwicht wreed verstoord door met name de VS en China. Onder leiding van Trump heeft de VS zijn rol als voorvechter van vrije handel en internationale handelsverdragen ingeruild voor een rol als regionale krachtpatser met als motto ”make America great again”. Moeiteloos worden zowel de VN als WTO afspraken uitgehold of ter zijde geschoven, ten gunste van een eenzijdig, protectionistisch beleid. Ook China heeft zich van relatief bescheiden en arm land ontwikkeld tot regionale dominante partij met wereld ambities.
Transitie naar twee grootmachten ?
Het lijkt alsof de wereld van een samenwerkend netwerk van landen in een moeizaam transitie proces zit naar een wereld met twee dominante grootmachten, de VS en China. De technologie ruzie is daar een exponent van. Als de VS steeds meer blokkades op gaat werpen voor Chinese technologie ontstaat een situatie dat bedrijven en landen gedwongen worden te gaan kiezen voor Chinese óf Amerikaanse technologie. Voor China is duidelijk dat ze nooit zullen buigen voor Amerikaanse druk, dus er voor zullen kiezen Amerikaanse technologie te gaan mijden en eigen ontwikkelingen te versnellen. Andersom geldt hetzelfde voor de VS.
Geen rol voor Europa
Europa loopt inmiddels te veel achter om nog een eigen rol van betekenis te kunnen spelen. De VS zal de komende periode de druk op Europese landen opvoeren om Chinese technologie te mijden. Andersom zal China niet de gehele Europese technologie markt kwijt willen raken, dus alles in het werk stellen Europese landen te verleiden te kiezen voor Chinese technologie. De strijd om het 5G netwerk laat dat zien, maar zal zich ongetwijfeld voort zetten op het gebied van smartphones en andere technologie.
Dit technologie gevecht zet grote druk op Europa. China en de VS zullen alles doen om Europa uit elkaar te spelen en individuele landen aan hun kant te krijgen. Het VK zal “the best deal ever” mogen verwachten van de VS, maar dan wel onder Trumpse voorwaarden. China zal echter ook met aanlokkelijke aanbiedingen komen voor landen die een schakel willen worden in de nieuwe zijde route. Of Europa de eenheid zal weten te bewaren onder deze toenemende Chinese en Amerikaanse druk is zeer de vraag. Europa zou als groot economisch blok een bemiddelende rol horen te spelen in dit conflict. Europa is voor zowel China als de VS van groot belang, als afzetmarkt en als technologiepartner. Maar Europa is helaas zwak, verdeeld en mist krachtig centraal leiderschap.
Dominante wereldmacht ?
Uiteindelijk draait dit hele proces maar om één ding: wie mag zich de dominante economische wereldmacht noemen aan het eind van deze eeuw ? De VS zal zich met hand en tand verzetten tegen een dominante rol van China en dus alles doen bondgenoot Europa op te zetten tegen China. Maar omdat de VS zich weinig bondgenootschappelijk gedraagt onder Trump, is het nog maar de vraag of Europa zich zomaar zal schikken naar de wensen van de VS. De vraag is ook of dit proces van armpje drukken tussen de VS en China lijdzaam afgewacht zal worden door de rest van de wereld.
Technologieoorlog kent slechts verliezers
Het gevecht tussen China en de VS is in ieder geval niet erg aantrekkelijk voor technologie bedrijven. Noch in China, noch in de VS. Waar tot voor kort internationale samenwerking tussen bedrijven het dominante beleid was, daar worden bedrijven, dus consumenten, dus landen, steeds meer gedwongen partij te kiezen voor hetzij Amerikaanse hetzij Chinese technologie. Dat is weinig vruchtbaar, weinig efficiënt, verspillend en polariserend. En zal daarom op steeds meer weerstand gaan stuiten zowel bij bedrijven als omringende landen. Zowel Xi als Trump zullen dat gaan beseffen. Mede omdat zowel China als de VS zelf ook schade van dit proces gaan ondervinden.
Noodzakelijke fase in de transitie naar “de vloeibare samenleving”
Maar dit titanen gevecht tussen China en de VS is wellicht een noodzakelijke fase in het transitie proces naar “de vloeibare samenleving”. Het is logisch en noodzakelijk dat in dat proces met name de klassieke grootmachten hun dominante gedrag, cultuur, politiek, moeten opgeven ten gunste van een nieuw en eerlijker globaal speelveld. De oude wereld governance gaat stap-voor-stap vervangen worden door een nieuwe orde. In die nieuwe orde is geen plaats meer voor enkele dominante spelers, of het nu gaat om landen of techbedrijven. Het zal gaan om brede internationale samenwerking tussen alle partijen: landen, groot en klein, zowel als bedrijfsleven, groot en klein. Het VK kan blijven dromen van het oude Commonwealth tijdperk, maar dat komt niet terug. De VS kan blijven dromen van zijn werelddominantie, maar ook dat is voorbij. En China zal moeten leren dat zijn duizenden jaren oude cultuur opener moet worden, ten gunste van deelname aan de nieuwe wereld gemeenschap waarvoor het zijn verantwoordelijkheid moet gaan nemen in samenwerking met andere grote en kleine landen. En tech bedrijven kunnen dromen van monopolie posities en lage belasting afdrachten, maar ook dat zal niet meer getolereerd worden. Al deze klassieke machtsposities wankelen op dit moment.
De Vloeibare Samenleving. Het doet allemaal van “auw” komende decennia, voor klassieke grootmachten, wiens rollen het meest ingrijpend gaan veranderen. Maar het gaat, met horten en stoten, onherroepelijk richting “de vloeibare samenleving”. Onherroepelijk, omdat steeds weer blijkt dat alle andere oplossingen niet werken. Het is daarom voor alle partijen beter dat te beseffen en zich te schikken in een nieuwe rol, dan zich te verzetten tegen het onvermijdelijke. Dat kost slechts tijd, is slecht voor de economie dus slecht voor burgers en bedrijven. Het wordt de hoogste tijd dat de klassieke grootmachten, alsook het grote internationale bedrijfsleven, in het bijzonder de techbedrijven, de koppen bij elkaar steken om de globaliserende wereld vorm te geven in plaats van verder uit de hand te laten lopen. Als Europa eindelijk wat leiderschap toonde zou het zowaar een bemiddelende rol kunnen spelen in zo’n debat.
