Als er één ding is dat verwezenlijkt kan worden dankzij de digitalisering van de samenleving is het wel dat ieder individu veel meer zelfstandig kan functioneren, leven, werken, reizen, administreren dan vóór de digitalisering. Miljoenen op de wereld maken van deze mogelijkheden dan ook ruim gebruik. Migranten vinden moeiteloos de weg naar westerse landen. Boeren in arme landen vinden moeiteloos via internet hulp voor hun boerenbedrijf, middels gratis adviezen over bemesting of oogsten. Het verhandelen van landbouw- of andere producten gaat eenvoudiger voor tal van kleine neringdoenden. Ook zetten miljoenen mensen inmiddels dankzij gratis Apps bedrijfjes op inclusief complete administratie, belastingaangifte, en dergelijke. Digitale nomaden trekken de wereld rond en leven in warme landen om hun arbeid middels internet ter beschikking te stellen in koude landen en koppelen zo hun digitale arbeid met verblijf in een aangenaam land.
Je zou denken dat het paradijs op aarde aan het komen is voor de socialistische idealisten die streven naar de vrijmaking van de arbeider uit het kapitalistische stelsel. Je hoeft immers niet meer als loonslaaf in dienst te zijn van een kapitalistisch bedrijf, maar kunt als zelfstandige je vak uitoefenen. Je zou daarom denken dat met name linkse mensen deze ontwikkelingen zouden omarmen en de digitale mogelijkheden als de ultieme vrijmaking zouden zien voor de tot voor kort geknechte arbeider. Maar niets is minder. waar. Met name socialistische kringen verzetten zich met hand en tand tegen flexibele arbeid en zzp-ers. Men wil dat meer mensen als loonslaaf in dienst zijn en blijven bij de kapitalistische bedrijven. Immers dan ben je verzekerd van je natje en je droogje in de vorm van zorgvezekeringen, pensioenvoorzieningen, werkzekerheid en tal van “zekerheden” die het loonslaven dom nu eenmaal met zich meebrengt. Onbegrijpelijk waar immers de mogelijkheden voor de hand liggen om “de arbeider” dankzij digitalisering, nu eindelijk vrij te gaan maken van het “groot kapitaal”. Inmiddels kreunt en steunt het MKB onder de vaste lasten voor personeel in deze onzekere tijden.
Ook grote instituties als de OESO en in Nederland de WRR, SER en dergelijke organisaties maken zich erg ongerust over de toenemende groep zelfstandigen in de samenleving. Het zijn immers ongrijpbare groepen, die veelal minder belasting betalen, maar ook de dupe kunnen worden bij recessies. Immers dan gaan de zelfstandigen als eerste de deur uit en hebben geen of weinig sociale voorzieningen. Kortom: onzekerheid troef voor zowel maatschappij (die immers deze groep slecht verzekerden uiteindelijk weer moet opvangen) als voor de zelfstandigen zelf.
Toch worden naar mijn mening deze digitale ontwikkelingen verkeerd ingeschat door met name de linkse politiek en de gevestigde instituties. De kracht en schoonheid van de digitale ontwikkelingen is dat er een veel grotere, wereldwijde, flexibiliteit van arbeid aan het ontstaan is. Dat is én goed voor de mens én goed voor de samenleving als geheel. Het grote en geweldige pluspunt is dat mensen veel meer mogelijkheden hebben dan ooit te voren om in zelfstandigheid zichzelf, hun leven en hun arbeid te ontwikkelen. De vele miljoenen die daarvoor kiezen, van digitale nomaden, tot zzp-ers, tot boeren en handelslui in ontwikkelingslanden, zijn daar de getuigen van. Anders dan tegen deze ontwikkelingen in te gaan en te proberen al deze mensen weer onder te brengen in klassieke loondiensten, bij bedrijven die zelf nauwelijks enige toekomst of zekerheid kunnen bieden voor een vaste baan, zouden politici en gevestigde instituties moeten leren van deze trend en nieuwe mechanismes moeten creëren om deze positieve trend te ondersteunen. Immers wat is er mooier dan wanneer mensen in zelfstandigheid hun levensweg, hun arbeid, hun bestaan, kunnen gaan ordenen, dankzij de digitale hulpmiddelen?
Natuurlijk moeten, in bijvoorbeeld Nederland, ook zzp-ers van dezelfde sociale voorzieningen gebruik kunnen en mogen maken als werknemers in vaste dienst. Maar dat is allemaal met goede wil best op te lossen. Zo zou best afgesproken kunnen worden dat bij een bepaald inkomensniveau ook zzp-ers verplicht sparen voor een pensioen. En moeten de pensioen organisaties de deuren openen voor zzp-ers. En uiteraard moeten zzp-ers, net als werknemers, ook van alle andere sociale voorzieningen gebruik kunnen maken en zou afgesproken moeten worden hoe ze daar financieel aan bijdragen. Dat is allemaal veel beter dan van die mensen gedwongen loonslaven te maken, terwijl de meesten daar helemaal niet meer op zitten te wachten.
De digitalisering biedt ongekende mogelijkheden om zowel de mens te bevrijden van het korset van vaste dienstverbanden, als de samenleving te helpen veel flexibeler te opereren. Dat is de trend en voor de vrijmaking van het individu van groot belang en een groot goed. Zeker is het zo dat in tijden van recessie de werkzekerheid voor zzp-ers minder is. Maar tot nu toe is de praktijk dat veruit de meesten dat zeer behoorlijk op weten te vangen en voor geen goud hun zelfstandigheid in willen ruilen voor een vast dienstverband. Een vast dienstverband zal steeds minder en flexibele arbeid zal steeds meer de nieuwe norm worden. Dat zal ook de internationalisering van arbeid ten goede komen, waar iedereen bij gebaat is. We zullen de sociale structuren moet gaan aanpassen aan deze nieuwe trend en niet moeten proberen deze trend in de kiem te smoren. Klassieke vaste werkverbanden en bijbehorende carrières krijgen een steeds minder hoge waardering in een digitale samenleving. Wellicht zijn vaste werkverbanden in de toekomst hoofdzakelijk van belang voor jonge mensen die zich nog moeten gaan professionaliseren en mensen in overheidsfuncties. Terwijl de professionals steeds meer gaan werken in zzp-achtige structuren. Deze trend zou tevens helpen af te raken van de geldverslindende instituties die alles voor iedereen willen regelen in verstikkende structuren, met vaste pensioendata, CAO’s, loonrondes en dergelijken. De mens kan dankzij digitalisering een vrijer mens worden. Laten we die ontwikkelingen vooral zo veel mogelijk stimuleren en niet afremmen.
Leve de flex arbeid
